ทนได้ทนไป
ใครทำอะไรไว้มันจะได้อย่างนั้น คนอื่นช่วยไม่ได้จริงๆ มองออกไปที่ถนน ม่านหมอกปกคลุมดอย ดูคล้ายภาพวาดทิวทัศน์พู่กันจีน ปีนี้หมอกคลุมดอยลากยาวมาตั้งแต่ปลายเดือนพฤศจิกายน หมอกหน้าร้อนทำให้ผู้คนในเมืองน้ำมูกไหล ทั้งที่ไม่ได้เป็นหวัด ปวดหัวและแน่นหน้าอก คนที่อยู่ในเมืองนี้เริ่มเสพติดแอพพลิเคชั่นเช็คค่าฝุ่นละอองในอากาศ ตรวจสอบสภาพอากาศจากแอพฯวันละหลายเที่ยว ถ้าไม่มีแอพฯให้เช็ค อีกวิธีที่จะตรวจค่าฝุ่นละออง คือการมองไปที่ดอย ความชัดเจนของการเห็นดอย จะเป็นตัวบอกระดับฝุ่นควัน ถ้าเห็นดอยมัวๆเทาๆคล้ายหมอกลง นั่นหมายถึงระดับฝุ่นเริ่มมีผลต่อสุขภาพ คนเป็นภูมิแพ้ควนใส่หน้ากาก แต่ถ้าดอยเป็นสีขาวขุ่นพร่าเลือน ค่าฝุ่นเริ่มมีผลกระทบต่อสุขภาพ แนะนำให้สวมหน้ากากเมื่อออกนอกบ้าน ถ้าเห็นดอยได้เพียงรอยหยักโค้งของแนวสันเขา ควรงดกิจกรรมและการออกกำลังกายกลางแจ้ง หรือถ้ามองไม่เห็นดอยเลย แสดงว่าอากาศอยู่ในระดับที่อันตรายที่สุด ควรเริ่มทำความรู้จักกับโรคมะเร็ง พอกรุงเทพมันมีปัญหาปุ๊บ แล้วก็รัฐบาลก็ ก็ต้องเร่ง ธรรมดาครับที่แบบ ว่า เป็นเมืองหลวงไงครับ แต่มันแก้ได้เพราะอะไร ก็มันไปฉีดน้ำแถวเครื่องวัดไง แล้วมันก็ไม่มีฝุ่น ตอนที่มิชชันนารีเข้ามาในไทย ก็จะอธิบายคาแรคเตอร์คนไทยได้ชัดเจน ว่าสายชิลนะครับ นอนกลางวัน ฟันดำ เคี้ยวหมาก ไม่ได้รุกรานใครด้วยซ้ำ ชอบสบายนะครับ เพราะว่าไม่มีรอยต่อเปลือกโลก ไม่มีภัยพิบัติ มีน้ำ ภาคกลางที่ราบลุ่ม ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว เขาไม่่จำเป็นต้องดิ้นรน อันนี้ก็คือเขาไม่ผิด และบรรพบุรุษเขาก็เป็นอย่างนั้น ว่า จริงๆคาแรคเตอร์เราอาจจะไม่ชอบต่อต้านมั้ง สี่ร้อยเจ็ดสิบเก้า คือ ตัวเลขระดับค่าฝุ่นพิษที่สูงสุดที่ปรากฎบนแอพฯกลางเดือนมีนาคม ทำให้เมืองนี้คว้าแชมป์โลกเมืองที่มีอากาศแย่ที่สุด ตลอดทั้งเดือน มีเวลาแค่เพียงหนึ่งชั่วโมง ที่คุณภาพอากาศในเมืองอยู่ในระดับปานกลาง วิกฤติฝุ่นพิษตั้งคำถามกับผู้อยู่อาศัย ว่าจะอยู่ต่อหรือจะย้ายไป ถ้าเห็นด้านอัปลักษณ์ของเมืองแล้วรับได้ ก็เป็นสัญญานว่า น่าจะได้อยู่ด้วยกันไปอีกนาน เพราะทุกวันนี้เราก็รู้อยู่ว่า เราไม่มีทางจะพูดในสิ่งที่เราอยากจะพูดได้เต็มปากเต็มคำ เพราะฉะนั้นเราต้องอดทน อดทน ถ้าไม่อดทน ก็อยู่ที่นี่ไม่ได้ ครับ ครับ เมษายนอบอวลด้วยไอร้อนสี่สิบองศา แต่หน้าต่างภายในห้องพักกลับถูกปิดทุกบาน การเปิดหน้าต่าง คือ การเชิญฝุ่นพิษเข้ามาในห้อง ร้านค้าในเมืองพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส พ่อค้าแม่ค้าเล็งเห็นว่า ความกลัวจะนำมาซึ่งกำไร ทำให้อุปกรณ์ป้องกันฝุ่นมีขายที่ร้านค้าแทบทุกประเภท หน้ากากกันฝุ่นหาซื้อได้ในร้านขายก๋วยเตี๋ยว เครื่องฟอกอากาศขนาดเล็กมีขายในร้านกาแฟ ถ้าคุณมีเงินนะ คุณได้บริการที่มันแตกต่าง คุณได้อะไรบางอย่าง ที่มันเร็วกว่าคนอื่น ดีกว่าคนอื่น มากกว่าคนอื่น มีเพียงสามวันในเดือนนี้ (เมษาฯ) ที่หน้าต่างของห้องพักเปิดรับลมภายนอกได้ เมื่อค่าฝุ่นพิษลดลงมาในระดับที่สามารถทำกิจกรรมกลางแจ้งได้ มันเหมือนแบบว่า เขาถูกเทรนให้เป็นแบบนั้น จนคิดว่ามันเป็นเรื่องปกติอะ คิดว่ามันเกิดปัญหา ก็ต้องทนอยู่กับปัญหา ภัยแล้งแฝงตัวมาแบบไม่ให้ซุ่มให้เสียง ต้นสักในเมืองพากันยืนเปลือยเปล่าทิ้งใบ นกบนต้นไม้คอแห้ง น้ำลายเหนียว ห่อเหี่ยวไม่กู่ร้อง น้ำบาดาลใต้ดินบริเวณกอยแห้งผากตั้งแต่กลางเดือน (เมษาฯ) รถบรรทุกน้ำประปาของเทศบาลเมืองวิ่งบริการ จัดส่งน้ำที่ไปสูบจากบ่อน้ำใหญ่ มาจ่ายน้ำให้บ้านอาคารที่ไม่มีน้ำใช้ มีทั้งให้ฟรีและขาย แต่ถ้ามองอีกด้านหนึ่ง การขาดแคลนทำให้เห็นคุณค่าของสิ่งที่มี ตอนที่ยังมีเงิน ตอนที่ยังมีแรง ตอนที่น้ำยังไหลตามปกติ ตอนที่อากาศยังดี การใช้มักไม่ได้คำนึงถึงการหมดไป วิกฤตการณ์ธรรมชาติอาจช่วยปลุกจิตสำนึกเรื่องทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ให้เห็นคุณค่ามากขึ้น ถ้าเกิดเป็นเกษตรกร โดยรากหญ้าเลยนะ พอตื่นมา ก็ต้องทำงานทั้งวัน แล้วก็ไม่ใช่ปีเดียว ไม่ใช่เดือนเดียว อาจจะทั้งชีวิตเขาเลย แต่ทหาร ทหารอาจจะมีแค่ช่วงเวลาในการฝึก ช่วงเวลาในการออกรบ เหมือนนักวิ่งระยะกลางกับนักวิ่งระยะไกล เหมือนเกษตรกรนะ วิ่งระยะไกล วิ่งแล้ววิ่งอีก เมื่อไหร่จะถึง เป้าหมาย อีกไกล ยี่สิบยี่สิบเอ็ดเมษายน พายุฤดูร้อนพาความชุ่มฉ่ำมา แต่พรากกิ่งไม้ ต้นไม้ และกระแสไฟฟ้าในเมืองไป ผมคิดถึงเงินพดด้วงสมัยก่อน คิดถึงเปลือกหอยที่มีมูลค่า คือไม่ได้ยึดโยงกับบุคคล แต่คือเป็นตัวแทนของการแลกเปลี่ยน แค่นั่นเอง เก้าพฤษภาคม กลุ่มหมอกสีควันบุหรี่พวยพุ่งขึ้นมาจากยอดดอย ราวกับการประทุของภูเขาไฟ ก่อนจะค่อยๆขยายวงกว้างขึ้นเรื่อยๆ จากนั้นจึงค่อยๆแผ่คลุมดอย ควันไฟลุกโชนอย่างช้าๆ แต่เป็นเวลานานกว่าสองชั่วโมง พอพลบค่ำเส้นโค้งสีส้มของเปลวไฟที่เผาไหม้ดอย ดูคล้ายดอยถูกกรีดเป็นแผล ไฟมอดตอนช่วงตีหนึ่ง เมื่อฝนตกลงมาอย่างหนัก ถ้าอ่านประวัติศาสตร์ลาว หรือว่าเขมร หรือว่าเพื่อนบ้าน ไม่มีใครอยู่ยงคงกระพันอยู่แล้ว ทุกคนจะโดนกาลเวลากลืนหมดเลยครับ ผมว่าเราอยู่ในยุคสมัยนั้นเฉยๆ ยุคเปลี่ยนผ่าน หนึ่งร้อยเจ็ดสิบสี่ คือ ตัวเลขค่าฝุ่นละอองในอากาศ ณ วินาทีแรกของวันเสาร์ที่สี่พฤษภาฯ เมืองนี้ได้กลับมาครองแชมป์อันดับหนึ่งของโลกอีกครั้ง
ฟอนต์ตัวอักษรลายมือไพศาล อำพิมพ์ / Paisarn Am-Pim Handwriting Font